Nioqqutissaq ajoquteqarpat pisiniartorlu paasiniassavarsi suna ajoqutaanersoq. Aallaavittut maalaaruteqartoq isumagisariaqarpat tassani ukiut marluusuni maalaarsinnaatitaanermi piffissarititaasoq tamaat.
Taamaallaat pisiniartoq ukiut marlut iluanni maalaaruteqarnissamut piffissaritap amigaateqarnermut maalaaruteqartillugu tassani ikiortussaatitaavat. Pisinermut inatsimmi maalaaruteqarnissamut piffissarititaq nioqqutissami amigartooruteqarnerit matussuserpaat.
Oqaaseq ”amigaateqarneq” inatsisilerinermut oqaasiuvoq, aammalu annertunerusumik matussusiinerulluni naliginnaasumik kukkunerit eqqartorneqartillugit soorlu assersuutigalugu atortutigut imaluunniit nioqqutissiornikkut kukkunertigut. Kukkusumik nioqqutissamut tunngatillugu paasissutissiisoqarsimappat amigaateqarnerusinnaavoq. Aammattaaq amigaateqarnerusinnaavoq naammattumik pisiniartoq pingaarutilinnik nioqqutissaq pillugu paasitissimanngikkukku.
Piumasaqaataavoq amigaatigisaq imaluunniit amigaateqarnermut peqqutaa najuussimassasoq piffissami tunniussinermi.
Pisisoq tuniniaasorlu ikiorneqassapput apeqqutinik pingasunik:
- Nioqqutissap suna ajoqutigivaa?
- Ajoquteqarnermut suna peqqutaava, aammalu aallaqqaammulli kukkunerua soorlu assersuutigalugu atortussatigut imaluunniit sananeqaatimikkut?
- Nioqqutissap piumasarisat naammassinngilai pisinermi isumaqatigiissutigisasi?
Pisiniartup taamaalilluni takutissavaa nioqqutissaq arlaatigut akornuteqartoq. Tamanna pisinnaanngippat pissutigalugu kukkuneq takkuttarlunilu tammaqqittarmat, taamaasilluni pisiniartup oqaluttuarissavaa sunartaa kukkuneqarnersoq, aammalu qaqagukkut takkuttarnersoq.
Pisiniarfiup maalaaruteqarneq suliarisariaqarpaa nioqqutissap nalilerneratigut. Tamanna pisinnaavoq pisiniarfiup sulliviani imaluunniit pisiortorfimmi. Toqqarukku nioqqutissap pisiortorfimmut nassiunnissaa sivisuallaassanngilaq, aammalu pisiortorfiup naliliineraata pisussaajunnaarsinngilaatit pisiniartumut akisussaaffeerutissallutit. Pisiortorfiunngilaq kisiannili tuniniaasoq akisussaasuusoq pisinermut inatsimmi malittarisassat naammassineqarnissaat akisussaasuusoq.
Misissuinerup ajoqutaanut akissutissarsinngippat suna peqqutaanersoq taamaanneranut naliginnaasut misilittakkat atorneqartariaqarput. Silatusaarluarnerup takutippagu ilimananngitsoq kukkuneq allamik peqquteqartoq sananeranillu kukkusaalluni silatusaarluarneq aalajangiisussaaq.
Assigiikannerpata isumaqatigalugulu akerlilernera aallaqqaataaniilli kukkusaasimasoq taamaasilluni pisiniartarneq pillugu inatsimmi uppernarsaataat malittarisassat aalajangiisunngussapput. Apeqqut kina uppernarsaassisussaanersoq taamaallaat pinngortarpoq ajornakusoorpat aalajangernissaa kukkunerup peqqutaa tunniussinermi najuussimanersoq.
Pisiniartarneq pillugu inatsimmi uppernarsaasussaanermut inatsisit
Uppernarsaasussaanermut inatsisit malittarisassaapput kina suliassami uppernarsaasussanersoq. Atuisartunut tunisinermi pisiniartarneq pillugu inatsimmi malittarisassat atuupput:
- Qaammatit 0-6: Ilimasunnermut inatsit atuuppoq – illit uppernarsaasussaatitaavutit
- Qaammatit 6-24: Pisiniartoq uppernarsaasussaatitaavoq
Ilimasunnermut inatsit – qaammatit arfinillit siulliit
Atuisartut pisisarnerat pillugu inatsisit oqaatigaat qaammatini siullerni arfinilinni ilimasunneqartoq kukkunerit paasisat aallaqqaataaniilli pisimasut, tamanna ima paasisariaqarluni najuussimasut tunniussinermi piffissami. Pisiniartup taamaallaat uppernarsassavaa nioqqutissaq kukkuneqartoq. Taamaasilluni inuutissarsiorluni ingerlatsisup uppernarsarniarsarissavaa kukkuneq najuussimanngittoq tunniussinermi, assersuutigalugu pissutaalluni kukkusumik atorneqarsimasoq, ajoquserneqarsimasoq allatulluunniit ajutoorneqartoq.
Sulisaaseq malillugu maalaaruteqarneq taamaallaat itigartittariaqarpat illit uppernarsisinnaagukku pisiniartup nammineq pisuussutigigaa kukkuneq pinngorsimasoq, imaluunniit nioqqutissaq ajortumik pineqarsimannguatsiarpat imaluunniit ajutoorsimappat.
Pisiniartoq uppernarsaasussaatitaavoq – qaammatit 6-24
Ilimasunnermut piffissarititaq qaammatit arfiniliusut naappata uppernarsaasussaatitaaneq pisiniartumiilertarpoq, kisiannili isumaqanngilaq illit tuniniaasutut maalaaruteqarsinnaaneq itigartissinnaagit una peqqusiullugu pisiniartoq nammineerluni uppernarsaasinnaannginnera. Tuniniaasoq suliniuteqartariaqarpoq aammalu nammineerluni nioqqutissaq misissorusussuseqassallugu.
Sulisaaseq malillugu taamaallaat maalaaruteqarneq itigartissinnaavat takuneqarsinnaappat pisiniartup nammineq kukkuneq pisuussutigigaa, imaluunniit nioqqutissaq nungullarujussuarsimappat. Nalorniguit nioqqutissaq misissortariaqarpat.
Eqqunngitsumik maalaaruteqarneq itigartikkukku, aammalu pisiniartuppit suliassaq ingerlateqqippagu soorlu assersuutigalugu Atuisartut Pisisartullu Maalaarutaannik Aalajangiisartunut pisinnaatitaaffiit annaasinnaavat kukkunerup ikiuusersornissaanut. Tamanna isumaqarsinnaavoq pisiniartoq pisussaafeqalissasoq pisineq atorunnaarsissallugu, aamma eqqartorneqaraluarpalluunniit kukkuneq annikitsoq.
Siunnersuut pitsaasoq
Maalaaruteqarneq itigartinngisaannaruk peqqusiullugu illit pisiniartuppit siullertut uppernarsaqqaassagaa maalaaruteqarneq naleqquttumik pissuteqartoq aammalu pisiniartarneq pillugu inatsisinit illersorneqarluni. Ikiuusersuisinnaanerit imaluunniit aallaqqaataaniit tunniusseqqissinnaanerit annaaginnariaavatit kingusinnerusukkut paasinarsippat nioqqutissaq amigaateqarsimasoq.
Nioqqutissaq pissusissamisuunngippat
Pisiniartoq pisinermi piumasarisimappagu nioqqutissaq pisinnaasaqartoq naliginnaasuunngitsumik, taamaasilluni nammineq kingusinnerusukkut uppernarsassavaa illit neriorsorsimagit nioqqutissap piumasaqaatai naammassisimagai.
Illuatungaatigut killormorluinnaq pisoqassappat nioqqutissaq pisinnaasaqanngippat naliginnaasuusunik taamaattunut nioqqutissanut illit uppernarsassavat illit pisinermi pisiniartumut taakku nikinganerit paasitissimagitit. Assiganik atuuttoqarpoq kukkusumik ussassaarutini paasititsisoqarsimappat puuani imaluunniit assigusuni piffinni. Illit aallaaviusumik pisisoqannginnerani kukkusut nioqqutissamut tunngasut paasissutissat aaqqissavatit, aamma naak illit kukkusumik paasissutissiisimanngikkaluarit.
Qularnaveqqutit
Qularnaveeqqusiineq maalaaruteqarsinnaatitaanerlu assigiinngillat. Qularnaveeqqusiinerit tuniniaasumiit atulersinneqartarput aammalu kajumissutsimik isumaqatigiissutaallutik pisiniartup pisisullu akornanni. Suliffeqarfiup nammineq aalajangissavaa qularnaveeqqusiissanerlu imaluunnit naamik. Suliffeqarfiup taamaattumik aamma nammineq aalajangissavaa qanoq qularnaveeqqusiineq annertutigissanersoq, soorlu assersuutigalugu nioqqutissamut tamaat imaluunniit ilaannakortumik atuutissanersoq. Qularnaveeqqusiinerulli atuisartumut sunniissanngilaq saneqqunneqarsinnaanngitsumik pisinnaatitaaffiinut inatsisiliornerit malillugit.
Atuisartut atuisartunut tunngatillugu ussassaarisarneq pillugu inatsit malillugit pisussaatitaapput qularnaveeqqutit allaganngorlugit tunniunneqarnissaat. Allaganngorlugit qularnaveeqqutit allanneqarsinnaapput kalaallisut, danskisut imaluunniit tuluttut. Atuisartup aalajangissavaa sorleq taakkunani oqaatsini pingasuni qularnaveeqqusiineq perusunnerlugu.
Nioqqutissamik qularnaveeqquteqartumik tuniniaaguit uppernarsaasussaatitaaneq illit paarissavat nioqqutissami kukkunerup qularnaveeqqutaanik matussuserneqannginnissaa. Taamaattumik aaqqissornissaa imaluunniit paarlaannissaa pinngitsoortissinnaavat illit uppernarsarsinnaagukku kukkuneq qularnaveeqqummut ilaanngitsoq, soorlu assersuutigalugu kukkuneq imaluunniit naapertuutinngittumik nioqqutissamik atuineq imaluunniit allatigut ilanngunneqanngitsumik peqquteqarpat.
Nioqqutissamik tuniniaaguit nioqqutissiortumut qularnaveeqquteqartumik pisiniartup maalaarutaa qularnaveeqqusiisumut ingerlateqqissavat.